آگاهی از چند روش تربیتی
قبل از هر چیز لازم است که در مورد روش های تربیتی توضیحاتی ارائه گردد، که والدین بنا به امکانات، ارزش های نظام خانواده، محدودیت های اجتماعی و … می توانند از این روش ها به دلخواه برای تربیت فرزندان خود استفاده کنند، به طور خلاصه این روش ها را مورد بررسی قرار می دهیم.
- روش گینات
- روش گوردن
- روش درایکورز
- روش بکر
- روش گینات
- این روش که هدف آن آگاهی کودک از احساساتش در برابر اعضای خانواده است. از طریق بحث آزاد می توان به چنین هدفی رسید. در این روش اصولی وجود دارد که رعایت آن ها جهت تربیت کودکی ، مسئول ضرورت تام دارد.
- اصل اول: پیام ارسال شده باید حاکی از احترام و توجه به کودک باشد، بدین معنی که در آن صداقت و احترام متقابل رعایت شود.
- اصل دوم: پیامی که والدین برای کودکان می فرستند، باید نحوه انجام ار را دقیقا مشخص کند و ابهامی در آن موجود نباشد این پیام باید حاکی از عمل و فعالیت باشد. مثال (زهرا تلویزیون را نگاه نکن به جایش به رادیو گوش بده).
- اصل سوم: والدین باید فعالیت و عمل کودک را مورد تشویق و نکوهش قرار دهند و به خصیصه شخصیتی او در این مورد توجه نکنند و مثلا گفته شود (لیلا تو چقدر ظرف ها را تمیز شسته ای و نگویند لیلا تو دختر خوبی هستی).
- اصل چهارم: والدین در صورت احساس نگرانی از جانب کودکان، باید فورا و بدون احساس گناه موضوع را با کودک در میان بگذارند و به بحث و بررسی آن بپردازند.
- اصل پنجم: مسئولیت یاد گرفتنی و عاملی درونی است و به مرور زمان آموخته می شود. طرز تلقی و رفتار والدین با کودک در مسئول به بار آمدن کودک نقش بسزائی دارد.
- اصل ششم: در داخل خانواده باید بین افراد خانواده رابطه حسنه و آزاد برقرار باشد و تمام افراد خانواده بتوانند آزادانه عقاید خود را با دیگران در میان بگذارند، برخی مسائل خصوصی بین پدر و مادر موجود است که اطلاع از آنها برای کودک ضرورتی ندارد و نباید با کودک مطرح شود.
- اصل هفتم: از کاربرد کلمه «اگر» خود داری شود. اگر حاکی از وجود شک و تردی در توانایی کودک است . در رفتار خود با کودکان نباید مشروط بود، بلکه باید به طور قاطع مسائل ضروری با کودک مطرح شوند.
- اصل هشتم: منابع ایجاد نگرانی در کودک بیشمارند، باید علل نگرانی کودکان کشف شود و برای آنها اقدامات مقتضی به عمل آید.
- اصل نهم: در آموزش مسائل جنسی، باید کودکان را با واقعیت مواجه کرد و مسائل را به طور جدی مطرح کرد. حتی قبل از تولد کودک دوم باید کودک اول آماده پذیرش ان شود. مثلا به کودک اول گفته شود به زودی خواهر یا برادری در خانواده متولدخواهد شد و همان طور که تو را دوست داریم او را نیز دوست خواهیم داشت.
- اصل دهم: حسادت کودکان در خانواده باید به طور مناسب مورد بررسی قرار گیرد وگرنه رفتارهای نامناسبی نظیر خیس کردن رختخواب، راه رفتن در خواب، تعارض را موجب خواهد شد.
- روش گوردن:
- ایجاد رابطه و تفاهم بین والدین و کودکان، هسته اصلی نظریه گوردن را تشکلیل می دهد. والدین باید احساسات کودکان را با دقت درک کنند و کودک را تشویق کنند تا درباره عواطف و احساساتش صحبت کند، والدین نیز در بین عقاید و افکار و احساسات خود بهتر است حتی الامکان به طور آشکار بحث کنند زیرا پوشیده نگه داشتن عقاید و احساسات اعضای خانواده از یکدیگر به تشدید تعارض و ناراحتی ها کمک می کند.
- در ارتباط کودک با والدین گوش دادن فعال از اهمیت خاصی برخوردار است. والدین باید قرا گیرند که به گفتار کودکشان فعالانه گوش دهند، پیام های ارسالی باید حاکی از صداقت و محبت به یکدیگر باشد، مذمت کردن کودکان به خاطر اشتباهشان کار پسندیده ای نیست. در ارتباط با کودک توصیه می شود که از پیام (من) به جای پیام (تو) استفاده شود.
- والدین باید اعتماد کودک را جلب کنند و به طریقی با کودک رفتار کنند که در آن کسی بازنده نشود، همچنین گوردن معتقد است که با تغییر محیط ، می توان در رفتار کودک تغییراتی را به وجود آورد. روش گوردن در خانواده هایی که از آزادی زیادی در روابط افراد حکم فرماست با موفقیت بیشتری اجرا می شود. در مقابل در خانواده هایی که با روابط پدرسالاری، اجرای این روش زیاد موفقیت آمیز نیست. این روش در صورتی موفق است که از سنین اولیه درباره کودکان به مرحله اجرا درآید.
- در روش گوردن به توانایی های فکری و تصمیم گیری کودکان بیش از حد اعتماد می شود و به آن ها آزادی زیاد اعطا می شود.
- روش درایکوز
- الف- کودک به محبت و پذیرش و تائید والدین نیاز دارد و ارضای این نیازها در تکوین شخصیت او موثر است. والدین باید نشان دهند که به کودک علاقه مندند و به او محبت دارند، کودک همچنین نیازهای اساسی دارد که اگر به طور مقبول و اجتماع پسندی آنها ارضا نگردد، به ایجاد خواسته ها و رفتارهای نامناسب در کودک خواهد شد.
- ب- (درایکوز) با تاکید بر عقاید(آدلر) انسان را موجود اجتماعی می داند و مقتقد است که مشکلات انسان زائیده ارتباطات نامناسب اوست و باید مشکلات در انجمن خانوادگی حل و فصل شوند.
- پ- هر کودک فردیت مخصوص به خود را دارد و مقایسه کودکان با یکدیگر و ایجاد رقابت های نامعقول بین آن ها صحیح به نظر نمی رسد.
- ت- به توانایی کودک برای انجام کار باید اطمینان و اعتماد داشت و به پرورش اعتماد به نفس کودک اقدام کرد. همچنین کودک باید به خاطر کارهای مناسبی که انجام می دهد مورد توجه و تشویق قرار گیرد، برای ایجاد اعتماد به نفس، بهتر است که یادگیری ها و پیشرفت های کودکان گام به گام انجام پذیرد.
- ث- چون کودک معنی رفتارهای کلامی و غیرکلامی را به خوبی تشخیص می دهند، والدین باید از هر گونه تظاهر خودداری کنند و سعی کنند در مقابل کودک رفتار واقعی خود را نشان دهند.
- ج) چون تشویق در فرم گیری رفتار جدید کودک موثر است همیشه می توان رفتار مثبتی را در کودک جستجو و پیدا کرد و از آن به عنوان عامل مشوق و تقویت کنند رفتارهای مورد نظر استفاده کرد.مشاوره تربیتی کودک
- روش بکر
- بکر در روش خود از مکتب رفتار گرایی برای تربیت کودک استفاده می کند، به نظر او، سه روش برای تغییر رفتار انسان و یا هر موجود زنده ای وجود دارد که عبارتند از : کنترل محیط، کاربرد دارو، تغییر در عواقب رفتار.
- در استفاده از تقویت کننده ها باید اولا: تواتر وقوع رفتار مشخص شود . ثانیا: معین شود رفتار تحت چه شرایطی انجام می گیرد. پس از تعیین این دو عامل، تقویت کننده ها و یا تنبیه کننده های مناسبی که می توانند پاسخ ها را تغییر دهند، مورد استفاده قرار می گیرند، استفاه مناسب از تقویت کننده ها و یا تنبیه کننده ها نوعی هنر است، و قسمت مهمی از روش بکر را تشکیل می دهد. در دادن تقویت کننده ها و تنبیه کننده ها باید به احساسات و عواطف کودکان توجه شود.
- به عقیده بکر باید برای کودکان استدلال کرد، زیرا استدلال قدرت خلاقیت را در کودکان می پروراند و مطالب جدیدی را به کودکان می آموزد، همچنین اگر از تنبه به طور درست و در زمان مناسب استفاده شود، در تغییر رفتار نامطلوب موثر واقع خواهد شد.
- بر اثر وجود تفاوت ها ی فردی ، مقایسه کودکان با یکدیگر کار صحیح و مناسبی نیست و با هر کودکی باید با توجه به خصوصیات فردیش رفتار شود.
- (بکر) معتقد است اگر دادن پاداش به صورت مناسب انجام پذیرد کودک خواهد توانست در غیاب پاداش نیز رفتار مناسبی را انجام دهد.
- والدین بر اساس معرفی روش های بالا می توانند روش مناسب به معیارهای خانواده را انتخاب کنند.
- در تربیت فرزندان به یک سری از اصطلاحات بر می خوریم که شاید به نظر ما ساده باشند، اما بسیاری از روانشناسان در مورد همین اصطلاحات به ظاهر ساده به بحث و تبادل نظر پرداخته اند، که در اینجا لازم است توضیحاتی در این موارد داده شود.
- به این جمله دقت کنید(والدین نقش، تربیت فرزندان را در خانواده بر عهده دارند). در این جمله سه کلمه وجود دارد که به ارائه توضیحاتی در این موارد می پردازیم.
- نقش یا وظیفه ، اگر به طور خیلی ساده بگوییم، نقش یعنی ترکیبی از هنجارها است که با یکدیگر در ارتباط می باشند. (نقش یا وظیفه) بخشی از یک وضعیت اجتماعی می باشد که کم و بیش شامل هنجارهای اجتماعی ادغام شده ای است که سایر هنجارهای اجتماعی تشکیل دهنده ی همان وضعیت اجتماعی، قابل تشخیص باشد.
- نقش: عبارت است از انتظاراتی که از یک فرد در یک گروه می رود، نه یک گونه رفتارهای فردی.
- تربیت: در لغت (نشو و نمو دادن، زیاد کردن، برکشیدن مرغوب کردن یا قیمتی ساختن است) در این معنی اخیر، تربیت از حد افراط و تفری بیرون آوردن و به حد اعتدال سوق دادن است.
- تربیت ، محصول مراقبتی است که از شور و نمای آدمیزاد در جریان رشد وی سیر به سوی کمال ، به عمل می آید. تربیت ، عمل عمدی فردی رشید است که می خواهد رشد را در فردی که فاقد ولی قابل آنست ، تسهیل کند. تربیت، سرپرستی از جریان رشد یعنی اتخاذ تدابیر مقتضی جهت فراهم ساختن شرایط مساعد برای رشد است.
منبع : آگاهی از چند روش تربیتی