اسکیزو فرنیا: شناخت بیماری روانی

اسکیزو فرنیا[۱] (جنون جوانی) یک نوع بیماری روانی می باشد که بر روی عملکرد مغز تاثیر گذار است. این بیماری منجر به ایجاد مشکلاتی می شود و فرد تفکرات و رفتار های عجیب و غیر متجانسی از خودش نشان می دهد.

معمولا افراد دارای اسکیزو فرنیا، باید در کل طول عمر خودشان تحت مراقبت قرار بگیرند.

محققان تخمین زده اند که اسکیزو فرنیا تقریبا بین ۰٫۳ درصد تا ۰٫۷ درصد از افراد (بین ۳ در ۱۰۰۰ و ۷ در ۱۰۰۰ نفر)  وجود دارد. اسکیزو فرنیا بر روی افراد دارای پس زمینه های نژادی و قومی مختلف تاثیر گذار است. میزان شیوع اسکیزو فرنیا در زنان بیشتر از مردان است.

عوامل ایجاد کننده

عوامل ایجاد کننده اسکیزو فرنیا پیچیده می باشند و به صورت کامل شناخته نشده است. به نظر می رسد که ژنتیک یکی از عوامل مهم در ایجاد آن باشد.

در صورتی که شما یک سری از ژن های خاص (قسمتی از DNA) و متغیری را از والدین خودتان به ارث برده ببرید، احتمال ایجاد اسکیزو فرنیا در شما افزایش می یابد.

در افرادی که دارای رابطه ای با فرد اسکیزو فرنیا هستند، احتمال ریسک اسکیزو فرنیا و اختلالات مربوطه، همانند اختلال اسکیزو فرنیا عاطفی افزایش می یابد.

احتمال وجود داشتن اسکیزو فرنیا در دو قلوهای یکسان (که دارای DNA یکسانی هستند)، بیشتر از دو قلو های دو تخمکی (که دارای DNA یکسانی نیستند) است.

این امر بیان می دارد که ژنتیک یک نقش مهمی را در تحریک اسکیزو فرنیا دارد و احتمالا از طریق چند ژن مختلف منجر به ایجاد اسکیزو فرنیا می شود.

با این وجود، این موارد تنها یک بخشی از قضیه کلی است. اسکیزو فرنیا می تواند در افرادی ایجاد شود که هیچ نوع سابقه اسکیزو فرنیایی در خانواه شان وجود نداشته است.

همچنین فقط این مورد که در خانوده شما اسکیزو فرنیا وجود داشته است، نمی تواند دلیلی برای ایجاد اسکیزو فرنیا در شما باشد.

عوامل محیطی بر افزایش ریسک اسکیزو فرنیا تاثیر گذار هستند.

رخی از این موارد عبارتند از:

• مشکلات زایمانی در هنگام تولد شما
• عفونت یا آلودگی سیستم عصبی در اوایل دوران کودکی
• آسیب دوران کودکی
• استرس دهنده های اجتماعی، همانند وضعیت بد اقتصادی

با این وجود، در مورد بیشتر افراد دارای اسکیزو فرنیا این عوامل ریسک بیان شده وجود ندارد.

این احتمال وجود دارد که اسکیزو فرنیا به صورت پیچیده و در نتیجه یک سری از عوامل مختلف اجتماعی، محیطی، ژنتیکی و روان شناختی ایجاد شود که تا به حال شناخت مناسبی در مورد آنها به دست نیامده است.

علائم

دو مشخه مهم علائم اسکیزو فرنیا عبارت از علائم “مثبت” یا “منفی” می باشند. این اسم گذاری به معنای خوب یا بد بودن این علائم نمی باشد.

علائم مثبت نشان دهنده مشکلات فعالی است که نباید وجود داشته باشد (همانند توهمات). از طرف دیگر، علائم منفی اشاره به نبود ویژگی های خاصی دارد که به منظور داشتن یک زندگی انسانی سالم، باید وجود داشته باشد.

بیشتر افراد تمایل دارند تا در رابطه با علائم مثبت اسکیزو فرنیا شناخت بیشتری به دست بیاورند، در حالی که این علائم مشخص تر می باشند. ولی علائم مثبت و منفی منجر به ایجاد مشکلات واقعی و دشوار در اسکیزو فرنیا می شوند.

برخی از علائم مثبت اسکیزو فرنیا عبارت است از:

• توهمات
• اغفال
• تفکر و صحبت نامنظم

در طول توهمات، فرد چیزهایی می شنود، می بیند، احساس می کند و یا بو می کشد که در واقع وجود ندارند.

توهمات

در اغلب موارد توهمات به صورت شنیدن صداهای ترسناکی می باشد که افراد دیگر آن را نمی شنوند.

این صداها می توانند اطمینان بخش، تهدید کننده و یا چیزی ما بین این دو مورد باشند. برخی مواقع فرد این توهمات را به صورت تفکرات سرزده درک می کند، ولی در اغلب موارد این توهمات به صورت یک عامل خارجی می باشند.

اغفال ها عبارت از عقاید اشتباهی می باشند که یک فرد خاصی دارد و آن را با سایر افراد مطرح نمی کند.

فرد دارای اغفال به صورت ثابت به یک موقعیت نگاه می کند و نمی تواند دلیل این کار خودش را بیان کند. برای مثال، ممکن است که فرد دارای اسکیزو فرنیا این اعتقاد را داشته باشد که وی تحت نظر دولت قرار دارد و یا اینکه افراد خارجی فعالیت های وی را تحت نظر دارند.

ممکن است که افرا دارای سخنرانی نامنظم، در شناخت مشکل داشته باشند چرا که جملات آنها نامرتبط می باشد و یا اینکه شخص موضوعات مورد بحث را مرتب تغییر می دهد به نحوی که شنونده نمی تواند مطلب خاصی را از صحبت های وی متوجه شود.

با این وجود، این صحبت کردن می تواند برای خود فرد صحبت کننده معنا دارد باشد، چرا که این امکان وجود دارد که موارد بیان شده به تجربیات درونی وی مرتبط باشد.

علائم منفی اسکیزو فرنیا

از طرف دیگر، علائم منفی اسکیزو فرنیا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اظهار عاطفی تقلیل یافته
• نبود نقطه شروع در فعالیت های مربوط به هدف

همچنین این امکان وجود دارد که افراد علائم شناختی اضافی، همانند مشکلاتی در فعالیت های مربوط به تمرکز، یاد آوری، و یا برنامه ریزی را هم داشته باشند.

علاوه بر آن، ممکن است که افراد دارای اسکیزو فرنیا، عملکرد ضعیفی را در خود مراقبتی و رابطه میان فردی، مدرسه و یا کار خود داشته باشند. همچنین این بیماری منجر به ایجاد چالش های برای افرادی می شود که تمایل دارند به جریانات اجتماعی بپیوندند و دارای یک رابطه معنا دار باشند.

این علائم می توانند دارای دوره های بدتر شدن و دوره های پیشرفت باشند.

علائم دوره های بدتر شدن به صورت تشدید شدن و بازگشت به حالت اولیه شناخته می شوند. بیشتر این علائم می توانند با استفاده از یک روش درمانی مناسب تقلیل یابند و یا از بین بروند (به خصوص علائم مثبت).

بهبود بیماری اشاره به دوره های شش ماهه و طولانی تر دارد که فرد هیچ نوع علامتی را تجربه نمی کند یا فقط علائم خفیفی را تجربه می کند. در حالت کلی، درمان علائم منفی سخت تر و پیچیده تر از علائم مثبت می باشد.

در مدل بیو پزشکی اسکیزو فرنیا

در مدل بیو پزشکی اسکیزو فرنیا، این علائم به صورت علائم صرف آسیب شناختی در نظر گرفته می شوند.

با این وجود، افراد موجود در نهضت مربوط صداهای شنیده شده، استدلال می کنند که در برخی مواقع، صداهای شنیده شده عبارت از یک تجربه فردی معناداری می باشد و نباید صرفا به عنوان یک علامت بیماری در نظر گرفته شود.

در اغلب موارد، علائم اولیه اسکیزو فرنیا به تدریج مشاهده می شوند و بعد از آن شدید تر می شوند و برای سایر افراد مشخص می باشند.

معمولا علائم اسکیزو فرنیا، برای اولین بار در دوره مابین نوجوانی و ۳۰ سالگی بروز می کند. با این وجود، در برخی مواقع این علائم زودتر ظاهر می شوند.

معمولا دوره بروز علائم در زنان، دیر تر از مردان می باشند و زنان در سنین بالاتر دچار اسکیزو فرنیا می شوند.

تغییرات مغز

با وجود مطالعات و پیشبردهای صورت گرفته، همچنان موارد زیادی وجود دارد که دانشمندان باید در رابطه با نحوه تاثیر تغییرات مغز بر روی علائم اسکیزو فرنیا مورد بررسی قرار بدهند.

علاوه بر آن اسکیزو فرنیا با یک سری از تغییرات در رابطه با عملکرد مغز رابطه دارد. این تغییرات ذهنی نشانگر علائم خاصی از بیماری هستند.

در هر دو بخش خاکستری مغز (بیشتر شامل سلول های عصبی بدن می باشد) و بخش سفید مغز (که بخش بیشتری از آن از اکسون ایجاد شده است) تغییراتی مشاهده شده است.

موارد بیان شده در زیر بخشی از حوزه های مغزی هستند که فرض می شود بر روی عملکرد اختلالی در اسکیزو فرنیا تاثیر گذار هستند:

• بخش گیجگاه میانی (منجر به ایجاد مشکلاتی در کارکرد حافظه می شود)
• بحش گیجگاه پیشانی (منجر به مشکلاتی در پردازش اطلاعات شنیداری می شود)
• بخش جلویی مغز (منجر به مشکلاتی در تصمیم گیری و بازداری می شود)

همچنین این احتمال وجود دارد که اسکیزو فرنیا در نتیجه ایجاد اختلال در ارتباط مابین بین بخش های خاصی از مغز صورت بگیرد.

احتمالا تغییرات مربوط به انتقال دهنده های عصبی (مولکول های سیگنال دهنده در مغز) هم در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.

تشخیص

هیچ نوع آزمایش خون و یا اسکن مغز ی وجود ندارد که بتواند در تشخیص اسکیزو فرنیا، توسط متخصصان سلامتی مورد استفاده قرار بگیرد.

در مقابل، ارائه دهندگان خدمات سلامتی باید علائم فرد را مورد شناسایی قرار دهند و سایر شرایط بالینی را هم در نظر بگیرند.

یک پزشک به منظور تشخیص اسکیزو فرنیا باید گذشته پزشکی کامل فرد را در نظر بگیرد و یک ارزیابی بالینی را انجام دهد.

یک درمانگر نیاز دارد تا سایر شرایط روان پزشکی را که بر روی توهم یا اغفال وی تاثیر گذار هستند را هم در نظر بگیرد.

برای مثال، افراد دارای اختلال اسکیزو فرنیا علائم بسیار مشابهی با اسکیزو فرنیا دارند، ولی آنها علاوه بر این علائم ، از مشکلات خاصی در رابطه با وضعیت روانی و عواطف خودشان رنج می برند.

همچنین درمانگران باید سایر شرایط بالینی که می توانند علائمی مشابه با اسکیزو فرنیا داشته باشند را هم در نظر بگیرند.

برخی از این موارد عبارتند از:

• اختلالات مربوط به مواد
• جنون (دیوانگی)
• شرایط درون ریز و التهاب آور
• تومور مغزی
• هذیان

ممکن است که در برخی از موارد، یک سری آزمایش های اضافی به منظور مشخص شدن سایر شرایط مشابه صورت بگیرد.

همچنین دوره های زمانی علائم یک عامل مهمی در تشخیص می باشد. به منظور اینکه اسکیزو فرنیا در فرد تشخیص داده شود، وی باید حداقل در یک دوره زمانی شش ماهه، علائم مربوط به اسکیزو فرنیا را داشته باشد.

شخصی که علائم اسکیزو فرنیا را برای یک دوره کمتر از یک ماه نشان می دهد، به عنوان فرد دارای اختلال بیماری روانی مختصر شناخته می شود.

شخصی که علائم را برای بیش از یک ماه و کمتر از شش ماه در خودش مشاهده می کند، می تواند به عنوان فرد دارای اختلال اسکیزو فرنی فورم شناخته شود.

در برخی مواقع این علائم در فرد ثابت می باشند و اسکیزو فرنیا در فرد تشخیص داده می شود.

موارد فرعی

ممکن است که شما انواع مختلف اسکیزو فرنیا، همانند اسکیزو فرنیای پارانوید یا ماورائ الطبیعه، یا اسکیزو فرنیای کاتاتونیک را شنیده باشد.

ارائه دهندگان خدمات سلامت روانی بر اساس علائم مختلف این اختلال ها، زیر مجموعه های فرعی اسکیزو فرنیا را در فرد تشخیص می دهند. با این وجود در سال ۲۰۱۳ روان پزشکان تصمیم گرفتند تا افراد دارای اسکیزو فرنیا را به این صورت دسته بندی نکنند.

آنها بر این عقیده بودند که این دسته بندی ها در شناخت اسکیزو فرنیا مفید نمی باشند و منجر به ارائه خدمات بالینی بهتر به درمانجو ها نمی شوند.

درمان

در حالت ایده آل، درمان اسکیزو فرنیا شامل یک رهیافت چند رشته ای مربوط به یک تیم مشارکتی از متخصصان سلامت می باشد. درمان اولیه می تواند احتمال دستیابی به یک بهبود کامل تر را بهبود دهد.

مولفه های درمانی باید شامل موارد زیر باشد:

• تجویز دارویی روان پزشکی
• معالجه روان شناسی
• حمایت اجتماعی

بیشتر افراد دارای اسکیزو فرنیا نیاز خواهند داشت تا در مراحل اولیه و به منظور درمان روان پزشکی، بستری شوند و پزشکان شرایط این افراد را در یک حالت ثابت نگه دارند.

تجویز دارویی روان پزشکی

تجویز دارویی ضد بیماری روانی، بخش مهمی از فرآیند درمان اسکیزو فرنیا می باشد.

این معالجه در کاهش علائم اسکیزو فرنیا موثر می باشد و منجر به ممانعت از بازگشت بیماری می شود. اولین نسل از داروهای ضد بیماری روانی، عبارت از داروهایی بودند که در دهه ۱۹۵۰ توسعه داده شدند.

همچنین این دارو ها به صورت داروها ضد بیماری روانی معمولی شناخته می شدند. برخی از این داروها عبارت بودند از:

• نیرومند (هالوپریدول[۱])
• تروزاین (چلور پرومازین)[۲]

این گروه از داروهای ضد بیماری روانی، دارای یک سری تاثیرات جانبی از قبیل مشکلات مربوط به حرکت (به عنوان علائم هرم اضافی شناخته می شود)، کسل کننده و خشکی دهان می باشند.

در مراحل بعدی، دانشمندان یک گروه جدیدی از داروها را توسعه دادند که در اغلب موارد به عنوان داروهای ضد بیماری روانی نسل دوم یا داروهای ضد بیماری غیر معمول شناخته می شدند.

برخی از این داروهای ضد بیماری روانی عبارتند از:

• ابلیفی (اریپیپروزول)[۳]
• کلوزاریل (کلوزاپین)[۴]
• زیپرکس (اولازاپین)[۵]
• سروکوئل (کوئیاپاین)[۶]

معمولا، اثرات جانبی استفاده از  این داروها شامل ایجاد مشکلات حرکتی نمی باشد که در داروهای ضد بیماری روانی معمولی وجود دارد.

با این وجود، این داروها می توانند منجر به ازدیاد وزن و مشکلاتی در رابطه با متابولیسم و سایر تاثیرات جانبی در فرد مصرف کننده این داروها شوند.

[۱] Haloperido

[۲] Thorzine (chlorpromazine)

[۳] Abilify (aripoprazole)

[۴] Clozaril (clozapine)

[۵] Zyprexa (olanzapine)

[۶] Seroquel (quetiapine)

حمایت

ارائه دهندگان خدمات سلامت روانی با گذشت زمان و به دست آوردن تجربه های جدید، بیشتر با نقش مهم درمان روانی – اجتماعی در شناسایی اسکیزو فرنیا آشنا می شوند.

برای مثال، انواع مختلفی از روان درمانی می توانند بسیار مفید باشند. یکی از انواع روان درمانی که به صورت روش درمان شناختی – رفتاری شناخته می شود، به بیماران کمک می کند تا بد عملکردی های عاطفی، رفتاری و تفکراتی را شناسایی و تغییر دهند.

همچنین خانواده درمانی می تواند در شناسایی نحوه مقابله با این شرایط، برای اعضای خانواده و بیماران مفید باشد.

بیشتر افراد دارای اسکیزو فرنیا این نیاز را دارند مهارت های اجتماعی را یاد بگیرند که می تواند در آموزش مهارت های خود مراقبتی و اجتماعی به فرد مفید باشد.

همچنین گروه های حماتی برای هر دو مورد افراد دارای اسکیزو فرنیا و اعضای خانواده می توانند مفید باشند.

علاوه بر آن این امکان وجود دارد که افراد دارای اسکیزو فرنیا در پیدا کردن شغل، خانه و مساعدت های خاص، به کمک نیاز داشته باشند.

پیش بینی بیماری

هدف از درمان، عبارت از کمک به افراد درمانجو برای دست یابی به بهبود می باشد.

برای برخی از افراد که دارای بیماری های ثابت و محدوده های حداقلی هستند، دوره درمان طولانی خواهد شد.

سایر افرادی که علائم و عملکرد بدتری دارند، واکنش مناسبی را نسبت به روش های درمان در دسترس نشان نمی دهند.

شناخت نحوه واکنش یک فرد خاص بعد از تشخیص، به سختی امکان پذیر است.

ولی در سال های اخیر، چشم انداز مربوط به افراد دارای اسکیزو فرنیا پیشرفت داشته است و تجویز های دارویی روان پزشکی بهتر، و حمایت روان شناختی و اجتماعی فراگیر تر نقش قابل توجهی در این امر داشته اند.

متاسفانه ریسک خود کشی در افراد دارای اسکیزو فرنیا بیشتر از سایر افراد می باشد.

ولی در صورتی که فرد از روش درمان با کیفیت استفاده کند و داروهای مورد نیاز خود را مصرف کند، میزان این ریسک تقلیل خواهد یافت. همچنین در افراد دارای اسکیزو فرنیا، ریسک برخی از شرایط پزشکی خاص،  همانند بیماری قلبی – عروقی و تنفسی بیشتر می باشد.

بعد از شناخته شدن اسکیزو فرنیا، برخی از افراد نیاز دارند تا از حمایت های مداومی برخوردار شوند. با این وجود، بیشتر افراد این توانایی را دارند تا زندگی مستقلی داشته باشند و در ساختن زندگی خودشان مشارکت فعالی داشته باشند.

توصیه ای برای بهتر شدن

در اغلب موارد، اسکیزو فرنیا عبارت از یک بیماری می باشد که درمان آن به سختی امکان پذیر است ولی می توان به آن امیدوار بود.

بیشتر افرادی که در آنها اسکیزو فرنیا تشخیص داده شده است، می توانند با استفاده از روش های درمان چند گانه و ثابت، بیشتر این علائم بیماری را مرتفع کنند.

افراد دارای اسکیزو فرنیا نیاز به حمایت شدن از طرف اعضای خانواده و جامعه دارند تا بتوانند شانس بیشتری را بهره مندی از زندگی کامل و فعال داشته باشند.

در صورتی که در شما یا یکی از اعضای خانواده شما اسکیزو فرنیا تشخیص داده شده باشد، به این نکته توجه داشته باشید که شرایط موجود مربوط به اشتباه خود شما نبوده است.

همچنین در نظر داشته باشید که افراد زیادی وجود دارند که می توانند در بهبود کیفیت زندگی و تحت کنترل در آوردن زندگی بیماران دارای اختلال اسکیزو فرنیا، به این افراد کمک کنند.

نویسنده: روث جسن هیکمن، ام دی[۱]  – ویرایش شده توسط جمعی از پزشکان

[۱] Ruth Jessen Hickman, MD