حفظ سلامت روان خانواده: زندگی در یک خانواده سالم زمینه رشد خانواده است.

شاید خیلی از مواقع از خود بپرسید حفظ سلامت روانی خانواده از چه طریقی ممکن است و یا چگونه می توان آن را گسترش داد؟ یک سری نیازهای اولیه وجود دارد که خب در بیشتر خانواده ها به آنها توجه می شود و گاهی این نیازهای اولیه تنها نیازهای مورد توجه خانواده می باشد. در صورتی که یک خانواده که در مسیر حفظ سلامت روانی خانواده گام بر میدارند نیاز است که به نیازهایی بیشتر از تغذیه و یا مسکن و تحصیل توجه کنند تجربه احساس امنيت جسمی و جنسی و مسیر ارتباطی سالم بین خانواده و تجربه عشق و دوست داشتن می تواند کمک زیادی به حفظ سلامت روان خانواده کند.انسان دارای ابعاد شخصیتی متفاوتی است که اگر در خانواده به آن‌ها اهمیت داده شود، به بهترین شکل رشد می‌یابد. بسیاری از انحرافات، اختلالات و کج روی‌های رفتاری ناشی از مشکلات خانوادگی است چون ریشه های بسیار بنیادین دارد. در بسیاری از مواقع این اختلافات به حدی پیچیده می‌شوند که تنها با جلسات مشاوره طولانی مدت خانواده قادر به رفع آن‌ها خواهیم بود. چه بسا پیشگیری و آموزش به درمان اولویت داشته و باید پیش از هر چیز به دنبال بهترین سبک زندگی بود.

 

ویژگی های یک خانواده سالم

داشتن یک خانواده سالم و موفق نیاز به تلاش همه اعضا می باشد. برای رسیدن به این امر باید میزان آگاهی خود و سایر اعضای خانواده‌تان را بالا ببرید و در این مسیر گام‌های لازم را بردارید. ما در ادامه به مهم ترین راهکارها در زمینه ایجاد یک خانواده در جهت حفظ سلامت روان اشاره می کنیم:

 

1. صمیمت و احساس عشق

در یک خانواده سالم اعضای خانواده نسبت به یکدیگر محبت و علاقه نشان می‌دهند؛ آن‌ها از وقت گذراندن در کنار یکدیگر خوشحال می‌شوند و محبت در میان اعضای خانواده به‌صورت بی‌قیدوشرط جریان دارد شاید این موضوع ساده به نظر برسد اما اهمیت زیادی دارد و میتواند ارکان اصلی خانواده در مسیرتعامل و صمیمیت حفظ شود. این موضوع به این معناست که در این خانواده محبت کردن اعضا به یکدیگر هرگز مشروط به انجام دادن یا ندادن کار خاصی نیست و همه اعضا از این موضوع مطمئن هستند که حتی درصورتی‌که مرتکب خطا یا اشتباهی شوند سایرین آن‌ها را دوست دارند در کنار اینکه خب در مورد این خطا و اشتباه نیز در یک مسیر سالم و سازنده صحبت خواهد شد تا در صورت امکان بتوانند به یکدیگر کمک کنند تا شرایط بهتری را تجربه کنند. زمانی که هریک از افراد اشتباهاتی مرتکب شوند که خشم شما را برانگیزد بهتر است که یکدیگر را در یک کل در نظر بگیرید و نه تنها بر مبنای یک رفتار یکدیگر را تعریف کنید. این امری طبیعی است و برای همه اتفاق می‌افتد. اما مسئله مهم این است که به اعضای خانواده خود نشان دهید که در هنگام بروز اختلافات و مشکلات خانوادگی  صرفا از کار آن‌ها ناراحت هستید و کل شخصیت یکدیگر  را زیر سوال نبرید.

اینکه محیط خانواده یک محیط امن باشد از اهمیت زیادی برخودار می باشد نیاز است که اعضای خانواده همواره در مورد دوست داشته شدن از جانب والدین یا خواهر و برادرهای خود احساس اطمینان داشته باشند.

 

2. وقت گذاشتن برای یکدیگر

اعضای یک خانواده موفق، زمان زیادی را به صحبت کردن با یکدیگر اختصاص می‌دهند ,  و سعی می کنند به احساسات و نیازهای یکدیگر گوش بدهند. آنها احساسات، نظرات، نگرش‌ها، نگرانی‌ها و دیدگاه‌هایشان را درباره‌ی هر موضوعی مانند برنامه‌های آخر هفته‌ی خود، آنچه در مدرسه یا محل کارشان اتفاق افتاده است یا مسائل عمیق‌تر و جدی‌ترِ زندگی مانند شرایط اقتصادی خانواده و یا مثلا خرید خانه و یا ماشین را با هم در میان می‌گذارند تا یکدیگر را بهتر درک کنند بدون اینکه یکدیگر را سرزنش کنند و یا به دنبال درست و غلط باشند. اگر هم مسائل خاصی برای خانواده پیش بیاید، جلسات خانوادگی ویژه‌ای برای بحث درمورد آنها ترتیب می‌دهند تا همه خانواده بتوانند در آن نقش داشته باشند و به عنوان عضوی از خانواده دیدگاه و نظر خود را بیان کنند.

3. مهارت های ارتباطی

پیدا کردن زمانی برای گفت‌وگو، فقط نیمی از مسئله است. خانواده‌های موفق، روی بهبود مهارت‌های ارتباطی سازنده نیز کار می‌کنند؛ یعنی یاد می‌گیرند رُک و صادق باشند اما درعین‌حال رفتاری دوستانه داشته باشند، به‌گونه‌ای با هم صحبت می‌کنند که به‌جای تضعیف طرف مقابل، اعتماد به نفس او را افزایش بدهند و بتوانند در کنار هم نتیجه گیری بهتری داشته باشند. به‌دقت و بدون حواس‌پرتی به حرف‌های یکدیگر گوش می‌کنند، در زمانی که طرف مقابل در حال صحبت کردن است، حرفش را قطع نمی‌کنند یا قضاوتش نمی‌کنند و اجازه می دهند بدون اضطراب و ترس از تنبیه و یا طرد شدن در مورد موضوع مد نظر خودش گفت و گو کند.

4. مسئولیت پذیری

یک خانواده سالم زمانی پدید می‌آید که همه اعضای آن وظایف خود را بشناسند و در برابر یکدیگر احساس مسئولیت پذیری کنند. این امر تعهد و پایبندی را در افراد تقویت کرده و باعث می‌شود در سایر روابط خود نیز با موفقیت بیشتری عمل کنند. با تقویت و افزایش مسئولیت پذیری می‌توان ضمن حفاظت از انسجام خانوادگی به رشد شخصیت اعضاء خانواده نیز کمک کرد.

اگر در کارهای خانوادگی هریک از اعضا وظایف خود را بدانند و یا در زندگی روزمره حتی نقش و وظایفی را که در زندگی بر عهدیشان هست درک کنند در این حالت امکان حفظ سلامت روانی خانواده بیشتر می شود و تنها یک نفر در زیر مسئولیت های زیاد قرار نمی گیرد بلکه در کنار تقسیم شدن نقش ها وظایف نیز تقسیم می شود.

 

۵٫انعطاف پذیری

هر خانواده‌ای قوانین مربوط به خود را دارد که کمک می‌کند اعضای آن در چهارچوب خاصی رفتار نمایند و در کنار یکدیگر آرامش داشته باشند. با این حال بسیار اهمیت دارد که هدف ایجاد این قوانین را از یاد نبرید و به طور خشک و انعطاف ناپذیر در پی اجرای آن‌ها نباشید هدف این قوانین حفظ ارامش و سلامت روان خانواده می باشد پس اگر یکی از اعضای خانواده با قانونی در این مسیر خانوادگی با مشکل برخورد کرده است اینکه دیگر اعضای خانواده بدون سرزنش کردن او بتوانند صحبت ها و دیدگاهای او را بشنوند و به ان احترام بگذارند هرچند که با آن مخالف هستند کمک زیادی در مسیر سلامت روانی خانواده می کند تا زمانی که قوانین بدون انعطاف پذیری و خسک بخواهد در یک خانواده اجرا شود. اجرای قوانین در خانواده باید در خدمت حل دعوای خانوادگی و ایجاد صلح باشد نه اینکه خود به محل تنش و اختلاف تبدیل شود. در نتیجه سعی کنید متناسب با شرایط گوناگون از خود انعطاف پذیری به خرج داده و در صورت لزوم قوانین را تغییر دهید.

۶.پذیرش

دقت کنید که تفاوت حتی در میان اعضای یک خانواده و حتی از آن هم جزئی تر بین دوقلوهای همسان هم مشاهده می شود .قرار نیست اعضای یک خانواده همواره شبیه به هم باشند. دو نفر از یک پدر و مادر می‌توانند ویژگی‌های منحصر به فردی را شکل بدهند و تفاوت‌های بسیاری در رفتار با هم داشته باشند و این کاملا یک امر طبیعی می باشد و نمیتوان از اعضای خانواده توقع داشت که همه به یک شکل رفتار کنند و نیازها و شخصیت های یکسانی داشته باشند. از همین رو نسبت به بروز تفاوت‌ها آمادگی داشته باشید و سعی کنید شخصیت یکدیگر را به عنوان شخصیت‌های مستقل بپذیرید و از بدتر و بهتر بودن برای یکدیگر استفاده نکنید همه شما در کنار هم معنای یک خانواده را پیدا می کنید. ممکن است یکی از فرزندان نسبت به بقیه پرهیجان تر باشد و موجب بروز دردسر برای خانواده شود. مسلما نباید آن فرزند را به دلیل مشکلاتش طرد نمود. فرق گذاشتن بین فرزندان می تواند فرزندان قوی را قوی تر و ضعیف ترها را بیشتر تضعیف نماید در صورتی که اگر بتوانید این محیط امن را ایجاد کنید اگر یکی از اعضای خانواده نیز مسیر اشتباهی را طی کند با داشتن فضای امن بین خانواده امکان اصلاح رفتار در او بیشتر می باشد.

۷٫دقت به مشکلات

در بسیاری از خانواده ها ممکن است مشکلاتی هم که وجود دارد به این دلیل که آرامش خانواده بهم نخورد این مشکلات را نادیده بگیرند در صورتی که اگر مشکلات اعضای خانواده بررسی و حل شود امکان آسیب های احتمالی بعدی کاهش می یابد در کنار اینکه فرد در زمان مناسب تری فرصت دارد تا بتواند مشکلات خود را بهبود ببخشد و دیگر اعضای خانواده را نیز در کنار خود می بیند و این باعث می شود که بداند در این مسیر تنها نیست و می تواند از حمایت دیگر اعضای خانواده نیز بهره مند شود.

۸٫فرصت جبران دلخوری و ناراحتی ها

گاهی در خانواده های در مسیر سلامت روان هم رخ می دهد که افراد با سوء تفاهم روبرو می شوند و از یکدیگر ناراحت می شوند. سوء‌تفاهم‌ها، یک بخش عادی از زندگی خانوادگی هستند. اما اگر طرفین، خطاهایشان را جبران نکنند، ممکن است به ایجاد کینه در هردویشان منجر شود، احترام از بین برود، سوء‌ظن به‌وجود بیاید و رفاقت خانوادگی ناپدید شود پس اینکه هریک از اعضای خانواده بتوانند توانمندی پذیرش اشتباه خود و دیگری را داشته باشند و برای جبران آن گام بردارند کمک می کند تا مسیر رشدی خانواده در جهت سلامت روان اعضا بهتر حرکت کند.

دلخوری در خانواده‌های موفق نیز اتفاق می‌افتد، اما نباید اجازه بدهید احساسات بد، ریشه‌دار شوند. کشمکش‌ها باید به‌سرعت حل‌و‌فصل شوند. شخص خاطی باید عذرخواهی کند و مسئولیت اشتباهاتش را بپذیرد. شخص رنجیده‌خاطر باید به دیدگاه‌های او به‌دقت گوش کند و او را ببخشد. آنها باید به‌طور مسالمت‌آمیزی درمورد مسئله‌ی پیش‌آمده با هم صحبت کنند و هیچ‌کس با عصبانیت به رختخواب نرود. هرکس باید بداند که طرف دیگر به رابطه‌شان اهمیت می‌دهد، حتی اگر در یک مورد خاص باهم اختلاف‌نظر داشته باشند.

اگر والدین به کودکان‌شان بی‌احترامی کنند، باید برای ترمیم رابطه پیش‌قدم شوند و از فرزندشان عذرخواهی کنند. این رفتار آنها به کودک می‌آموزد همه‌ی انسان‌ها گاهی اشتباه می‌کنند و برای جبران آن باید عذرخواهی کنند. گاهی والدین با این جمله که او بزرگ تر است و حق دارد بی احترامی به فرزندان کوچک تر را از سمت خودشان و یا دیگر اعضای خانواده نادیده می گیرند در صورتی که هریک از اعضای خانواده حق یکسانی دارند و نیاز است که با آنها در احترام برخورد شود.

نتیجه گیری

سلامت افراد در گرو سلامت خانواده آنان است به طوری که افراد رشد یافته در خانواده‌های سالم، انعطاف پذیری و موفقیت بیشتری از خود در جامعه نشان می‌دهند و برعکس افرادی که خانواده سالمی نداشته‌اند به احتمال بیشتری دچار اختلالات روانی و مشکلات اجتماعی خواهند شد.

دقت کنید که مشکل برای هریک از اعضای خانواده می تواند دیگر اعضا را نیز درگیر کند پس اینکه از اول بتوانید در مسیر یک خانواده سالم گام بردارید بهتر از این است که بخواهید برای رفع مشکلات بزرگ تری درگیر شویدو از نظر روانی همه اعضای خانواده درگیر این مشکلات شوند.به همین دلیل ضروری است که برای تشکیل خانواده سالم خود از یک روانشناس کمک بگیرید تا راهکارهای اصولی به شما ارائه دهد دقت داشته باشید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان می باشد.