فرزندپروری کار سختی است، مخصوصاً زمانی که مجبور باشید آن را به تنهایی انجام دهید. امروزه با توجه به تغییر هنجارهای اجتماعی و ارزش های خانواده، مادران مجرد بخشی از جمعیت هستند که تعدادشان نیز به سرعت در حال افزایش است.

مشکلات مادر سرپرست خانوار

معمولاً مادران مجرد با مشکلات زیادی مواجه می شوند که منحصر به شرایط تجرد آن ها می باشد. در این بخش قصد داریم چالش های پیش روی یک مادر سرپرست خانوار را بررسی کرده و راهکارهایی برای مدیریت آن ها ارائه دهیم.

مسائل حقوقی مادر سرپرست خانوار

زنان به دلیل طلاق و یا فوت همسر ممکن است به مادر سرپرست خانوار تبدیل شوند. هر یک از این شرایط می تواند عوامل قانونی مانند حضانت، تعیین نفقه و… را به همراه داشته باشد. در نتیجه، این احتمال زیاد است که یک مادر سرپرست خانوار برای رسیدگی به یکی از مسائل قانونی در دادگاه حضور پیدا کند، پس بعد از تک والد شدن، هزینه های مربوط به مراحل قانونی نیز به هزینه های زندگی اضافه شود.

رسیدگی پرونده ها در دادگاه برای این مسائل رایج می تواند ماه ها و حتی سال ها طول بکشد، زیرا دادگاه ها پر از پرونده های مختلف می باشند.

حضانت فرزند و چالش های آن

بسته به شرایط، مادران مجرد ممکن است مجبور شوند با مسائل حضانت دست و پنجه نرم کنند. توانایی حمایت فیزیکی و کنار آمدن عاطفی با تصمیمات دادگاه در مورد حضانت می تواند برای مادران مجرد استرس زا باشد. مدیریت برنامه ها و ملاقات ها می تواند دشوار باشد، به خصوص اگر پدر در درخواست های خود مصممم باشد یا دور از شما زندگی کند.

بزرگ‌ترین نگرانی‌ هایی که مادران در حضانت یا ملاقات فرزندانشان دارند، عبارتند از:

• نگرانی از احساسات کودک در هنگام دیدار
• ترس از ناشناخته ها و چیزهایی که در خانه والد دیگر اتفاق می افتد
• ترس عدم تطبیق کودک با پدر جدید
• ترس از تصمیم گیری و انتخاب فرزند برای زندگی کردن با پدرش
• ایجاد مسائل و مشکلات رفتاری درکودک
• تامین نیازهای مالی کودک

نفقه کودک پولی است که برای کمک به تامین هزینه های زندگی کودک توسط پدر پرداخت می شود. طبق قانون نفقه و مخارج کودک بعد از طلاق با پدرش است و قوانینی برای رسیدگی به این موضوع وجود دارد.

اما توافق بین زوج بعد از طلاق ملاک اصلی می باشد، برای مثال چه زوج به توافق برسند که مادر حضانت و مخارج فرزندش را به تنهایی عهده بگیرد یا اینکه حضانت را به عهده بگیرد و مخارج با پدر باشد، در هر دو صورت همین شروط انجام می پذیرد.

تصمیم‌گیری‌ها و درخواست‌های نفقه به دلایل مختلفی می‌تواند استرس‌زا باشد:

• تعیین هزینه های واقعی که فقط مختص کودک است می تواند دشوار باشد
• عدم پرداخت نفقه می تواند با مجازات زندان همراه باشد
• اینکه یکی از والدین با میزان نفقه موافق نباشد و آن را ناعادلانه بداند، می تواند باعث تنش یا مشاجره شود

برخی از والدین تصمیم می‌گیرند تمام نفقه کودک را در یک حساب بانکی به نام کودک پس انداز کنند تا آن ‌ها در سنین بالاتر از آن استفاده کنند؛ برخی دیگر از والدین نیز برای هزینه های زندگی روزانه مانند غذا و مسکن به نفقه به صورت هفتگی یا ماهانه نیاز دارند.

به خاطر داشته باشید که نفقه برای حمایت از کودک و پوشش هزینه های زندگی او می باشد، پس اگر فقط برای همین موضوع از آن استفاده شود، دلیلی برای شکایت از طرف والد دیگر وجود نخواهد داشت.

نگرانی های ارتباط کودک با پدر

اگرچه کودکان بعد پذیرش حضانت توسط مادر، اکثر اوقات را با او زندگی می کنند، اما هنوز هم باید ارتباط با پدر ادامه داشته باشد. ارتباط با همسر سابق می تواند چالش برانگیز باشد، به خصوص که باید اساس رابطه خود را دوباره تعریف کنید.

ارتباط داشتن کودک با پدرش به این معنا نیست که شما باید پدر فرزندتان را دوست داشته باشید یا باید بهترین دوست هم شوید، بلکه باید یکدیگر را در جریان اتفاقات و مسائل مهم مربوط به فرزندتان قرار داده و سعی کنید برای آن راهکاری پیدا کنید و به توافق برسید.

لازم است نکات کلیدی زیر را در برقراری ارتباط با پدر فرزندتان باید به خاطر بسپارید:

• یکدیگر را در جریان فعالیت ها و رویدادهای مهم و برنامه های مربوط به فرزندتان قرار دهید.
• زمانی که جلوی فرزندتان با پدرش صحبت می کنید، مثبت و صمیمی باشید.
• حرف زدن در مورد مسائلی که در مورد آن با پدر فرزندتان توافق ندارید را به زمانی موکول کنید که بتوانید تنها باشید و نه جلوی فرزندتان.
• طبق قانون طلایی زندگی کنید: با پدر فرزندتان همان طور رفتار کنید که دوست دارید با شما رفتار شود.
• ازدواج مجدد مادر یا پدر فرزند

گاهی اوقات شما یا پدر فرزندتان پس از جدایی تصمیم می گیرید رابطه ای جدیدی را شروع کنید. در این شرایط ممکن است نیاز باشد تا از نظر احساسی و شرایط آماده شوید. بهتر است در مورد اینکه چه زمانی فرزندتان می تواند با فرد جدید آشنا شود و در مورد شرایط ارتباطی پس از رابطه جدید با هم صحبت کنید و به توافق برسید.

نگرانی مالی

متاسفانه زندگی کردن برای یک مادر سرپرست خانوار می تواند بسیار سخت باشد، زیرا این مادران با استرس، سختی کار و مشکلات مالی بیشتری رو به رو هستند. همه مادران مجرد با هزینه هایی رو به رو هستند که می تواند باعث استرس و ایجاد چالش برای آن ها باشد، به خصوص که پدر فرزندش نیز به او هیچ کمک مالی نکند. نگرانی از هزینه هایی مثل

• توانایی پرداخت هزینه مراقبت از کودک با کیفیت
• تامین غذای کافی در منزل
• هزینه های لباس و تفریح
• هزینه تحصیلی و دانشگاه
• امکان پرداخت هزینه برای فعالیت های فوق برنامه
• پس انداز برای شرایط اضطراری و آینده

چالش بزرگ دیگری که یک مادر مجردی که نان آور خانه هم هست با آن روبرو می شود، ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی است که می تواند سخت و استرس زا باشد.

اما نکته کلیدی که باید به خاطر بسپارید این است که چیزی که فرزند شما بیش از همه به آن نیاز دارد عشق و امنیت است. آن ها بیش از آن که به تامین نیازهای مادی و مالی نیاز داشته باشند، به حضور و ارتباط با شما نیاز دارند. شاید تنها چیزی که دیگران از شما انتظار دارند، تلاش برای تامین مالی فرزندتان باشد اما به هیچ وجه اجازه ندهید چنین چیزی مانع ایجاد روابط معنادار شما با فرزندانتان شود.

دیدگاه منفی جامعه به مادر مجرد

متاسفانه یکی از مشکلاتی که می تواند برای یک مادر سرپرست خانوار ایجاد شود، نگاه های منفی جامعه به این زنان است که باعث درد روحی و سردرگمی آن ها می شود. درست است که جامعه امروزی نسبت به قبل دید بازتری به این موضوع دارد اما هنوز هم کسانی است که دیدگاه منفی نسبت به یک مادر سرپرست خانوار دارند و گاهی این دیدگاه را به طور مستقیم یا غیر مستقیم به آن ها انتقال می دهند.

مادران مجرد همواره نگران این هستند که از سوی جامعه به مواردی که در زیر بیان می کنیم، متهم شوند و مورد قضاوت قرار بگیرند.

• ‌متهم شدن به بند و باری جنسی
• خود خواهی
• ناتوانی در برآوردن خواسته های شغلی به دلیل نیازهای کودکان

اما به این نکته توجه کنید که هیچ دیدگاه پذیرفته شده ی جهانی در مورد اینکه زندگی یک مادر خوب چگونه است وجود ندارد و از طرفی در جامعه امروزی، مردم همیشه حرفی برای گفتن دارند و به راحتی بقیه را قضاوت می کنند؛

برای مثال مادرانی که دغدغه های شغلی دارند و زیاد کار می کند، به این متهم می شوند که برای فرزندشان وقت کافی ندارند و از طرفی به مادری که کار و درآمدی ندارد، تنبل می گویند. بنابراین تا زمانی که نسبت به انتخاب های زندگی خود احساس خوبی داشته باشید، قضاوت های مردم جامعه چیزی جز نظر دیگران نخواهد بود و اهمیتی ندارد.

احساس گناه در مادران مجرد

اغلب مادران مجرد با احساس گناه دست و پنجه نرم می کنند. متداول ترین مواردی که در این مادران احساس گناه ایجاد می کند، عبارتند از:

• این موضوع که فرزندش از تجربه یک زندگی خانوادگی معمولی محروم شده است.
• کار کردن بیش از حد و وقت کافی نداشتن
• مشکلاتی که در زندگی اجتماعیِ فرزندش به خاطر عدم حضور پدر اتفاق می افتد.
• تغییر در سطح درآمد و سبک زندگی
• احساساتی که فرزندشان به خاطر عدم وجود پدر تجربه می کنند.

هر انسان می تواند احساسات خوب و بدی را تجربه کند، احساس گناه نیز یکی از این احساسات است که مقدار کم آن نشان دهنده عشق شما است و می توان محرک شما به سمت پیشرفت و بهتر شدن باشد. اما اگر احساس گناه بیش از حد باشد، می تواند باعث منزوی شدن و گم کردن خودتان شود که این ها منجر به گرفتن تصمیمات اشتباهی خواهد شد. بهتر است اگر میزان زیادی احساس گناه را تجره می کنید با یک مشاور حرفه ای صحبت کنید.

مشکلات ازدواج مجدد برای مادر مطلقه

طبیعی است که هر شخص در یک مقطعِ زمانی به ایجاد ارتباط عاطفی تمایل داشته باشد، اما زمانی که شخص صاحب فرزند است، مجموعه ای از چالش ها به استرس های زمان آشنایی و ملاقات ها اضافه می شود؛ برخی از سوالاتی که مادران مجرد اغلب در رابطه با روابط عاطفی از خود می پرسند عبارتند از:

• آیا کسی دوست دارد با یک مادر سرپرست خانوار قرار بگذارد؟
• چگونه برای یک رابطه جدید وقت بگذارم؟
• زمان مناسب برای معرفی همسر احتمالی به فرزندم کی است؟
• اگر بچه ‌هایم شخصی را که با او آشنا می شوم دوست نداشته باشند باید چه کار کنم؟
• واکنش پدر فرزندم به زندگی جدید من چگونه خواهد بود؟

شما به عنوان یک زن سزاوار عشق و قدردانی در یک رابطه عاطفی هستید و از طرفی به عنوان یک مادر بخشی از مسئولیت شما این است که الگوی خوبی برای فرزند خود در روابط سالم باشید؛ همچنین قرارهای آشنایی مرحله ای طبیعی زندگی است و باید با احتیاط و خوش بینی آن را طی کنید و هیچ قانونی برای جلوگیری از ازدواج شما، به عنوان یک مادر سرپرست خانوار وجود ندارد.

شما باید برای شناخت ارزش ها، عقاید و افکار و جنبه های مختلف طرف مقابل خود، با او در ارتباط باشید و زمانی را با او سپری کنید. از غرایز خود پیروی کنید، فرد مناسب در زمان مناسب از راه خواهد رسید.

مشکلات خواب و مراقبت از خود

مادران مجرد معمولا به دلیل مشغله های زیادی که دارند، کمتر به فکر سلامت و مراقبت از خود می باشند، همچنین طبق گفته مرکز کنترل بیماری، مادران مجرد بیشترین احتمال ابتلا به مشکلات خواب در میان بزرگسالان را دارند. این مادران در شب کارهای زیادی از رسیدگی به برخی مسائل به وجود آمده تا مدیریت مسئولیت های خانه را انجام می دهند.

 اگرچه آن موقع از شبانه روز تنها فرصت برای انجام کارها به نظر می رسد، اما خواب ناکافی می تواند منجر به مشکلات جدی مانند دیابت، بیماری قلبی، افسردگی و حوادث رانندگی و محل کار شود.

به این نکته توجه کنید که یکی از مهم ترین کارهایی که می توانید در حق فرزند خود انجام دهید، مراقبت از سلامتی خودتان است. سلامت جسمی و روحی شما تاثیر بسیار زیادی بر فرزند شما می گذارد؛ زمانی که استراحت کافی دارید، ورزش می کنید و سلامت هستید، هوشیارتر خواهید بود، نگرش مثبت تری خواهید داشت و قادر به انجام کارهای بیشتری هستید.

راهکارهای افزایش خواب مادر سرپرست خانواده

گاهی به دلیل مشغله های زیاد افزایش زمان خواب و مراقبت از خودتان بنظر سخت می آید؛ در ادامه راهکارهای عملی برای اینکه بتوانید زمان خواب خود را افزایش دهید و از خود مراقبت کنید، آورده ایم:

• استفاده از تقویم و نوشتن لیست کارهای روزمره، می تواند به ایجاد نظم در زندگیتان کمک کند، در نتیجه می توانید شب ها زودتر و با افکار کم تری به رختخواب بروید.
• تمرین یوگا یا مدیتیشن می تواند به کاهش استرس روزانه کمک کند. این کار را می توانید بدون نیاز به هیچ وسیله ای انجام دهید.
• تغذیه سالم و نوشیدن آب فراوان انرژی لازم برای رسیدگی به کارهای روزمره تان را تامین می کند.
• برای خود وقت بگذارید و به علایق خود نیز رسیدگی کنید. علاوه بر انجام وظایفتان به عنوان یک مادر، برای خود نیز کاری انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید.
• صحبت کردن با دوستان یا یک متخصص در مورد عوامل استرس زا به شما کمک می کند که دائماً به مشکلات فکر نکنید.
• استرس زیاد و مدیریت آن

مادران موجودات بسیار فداکاری هستند و همیشه تمایل دارند خود را در اولویت آخر قرار دهند، اما این یک تصور ایده آل است زیرا این کار فقط باعث نگرش منفی و کاهش سلامتی مادر می شود.

مادر بودن کار بسیار سختی است و مادر سرپرست خانوار بودن از آن هم به مراتب سخت تر و پر استرس تر است. جمله ای معروف می گوید« اگر مراقب خود نباشی نمی توانی از دیگران مراقبت کنی»، در نتیجه باید برای مدیریت استرس ها و فشارهایی که به عنوان یک مجرد تحمل می کنید، راهی بیابید تا از خود مراقبت کنید.

روشهای کاهش استرس مادران سرپرست خانوار

در ادامه راه های ساده برای کاهش استرس روزانه نه تنها احساس خوبی در شما ایجاد می کند، بلکه شما را به بهترین نسخه از خودتان تبدیل می کند را آورده ایم.

• به طور منظم ورزش کنید( به تنهایی یا با بچه ها).
• در میان دوستان یا اعضای خانواده فردی را پیدا کنید که شنونده ی خوبی باشد و مرتباً با او صحبت کنید( کسی که فقط بتواند گوش کند و لزوماً سعی در نجات شما نداشته باشد).
• برای آرام کردن اعصاب خود از تکنیک های تنفسی استفاده کنید.
• برنامه منظمی برای سرگرمی و تفریح با دوستان خود داشته باشید.
• یک سرگرمی آرامش بخش مانند خواندن کتاب یا قلاب بافی را انتخاب کنید و انجام دهید.

نکته پایانی فارسیدو!

زندگی به عنوان یک مادر سرپرست خانوار می تواند چالش ها و سختی های زیادی داشته باشد که برای خیلی از افراد قابل درک نیست، همچنین خواسته ها و انتظارات از یک مادر سرپرست خانوار می تواند بسیار زیاد باشد، یکی از راه های ساده ای که می تواند به ایجاد تعادل بین زندگی فردی و مادری کمک کند، تعیین اولویت و کمک گرفتن از افراد معتمد و متخصص می باشد.

منبع : روش های مدیریتی معجزه آسا برای مادران سرپرست خانوار