فوبیا غذا (cibophobia) به عنوان ترس از غذا تعریف می شود. افراد مبتلا به این فوبیا اغلب از خوردن غذا و نوشیدنی اجتناب می کنند زیرا از خود غذا می ترسند. این ترس ممکن است مخصوص یک نوع غذا باشد، مانند غذاهای فاسد شدنی، یا ممکن است شامل بسیاری از غذاها باشد. این هراس نسبتاً پیچیده می باشد که می تواند به سرعت به یک وسواس تبدیل شود. بعضی اوقات به اشتباه تصور می شود که مبتلایان به این فوبیا از بی اشتهایی یا یک اختلال خوردن رنج می برند.
تفاوت اساسی بین افراد مبتلا به بی اشتهایی و افراد مبتلا به ترس از غذا این است که مبتلایان به بی اشتهایی از تأثیر غذا بر بدن خود می ترسند، در حالی که غذا هراسی باعث می شود که فرد از خود غذا بترسد. البته ممکن است در برخی از شرایط فرد از هر دو اختلال رنج ببیند، تشخیص باید فقط توسط یک پزشک بالینی آموزش دیده انجام شود.
علائم ترس از غذا
شناخت بسیاری از علائم غذا هراسی، به ویژه در جامعه وسواس امروزی، دشوار است. اگر به ترس از غذا مبتلا هستید، احتمالاً به طور کلی از برخی غذاها اجتناب می کنید زیرا تصور می کنید که برای شما خطرناک هستند. غذاهای بسیار فساد پذیر، مانند سس مایونز و شیر، از مواد غذایی هستند که ممکن است مورد ترس این دسته از افراد قرار بگیرند.
اکثر افراد مبتلا به غذا هراسی به شدت نگران تاریخ انقضا مواد غذایی هستند. ممکن است خودتان با دقت محصولاتی را انتخاب کنید که از تاریخ انقضای خود فاصله زیادی دارند و از خوردن هر چیزی که حتی چند ساعت از باز شدن آن گذشته است خودداری کنید.
افراد مبتلا به این فوبیا ممکن است بیش از حد غذا را بپزند تا حدی که بسوزد یا خشک شود. این امر ممکن است به ویژه در مورد غذاهایی که به نظر شما خطرناک است مانند مرغ یا گوشت خوک صادق باشد.
به طور مثال شخصی که به دلایل مذهبی یا اخلاقی معمولاً از برخی غذاها اجتناب می کند، ممکن است پس از مصرف چنین غذاهایی به دلیل فشار روانی شدید ناشی از خوردن این غذاهای ممنوعه، به شدت بیمار شود. در حقیقت فردی که دچار ترس از غذا می باشد متقاعد شده است که بعضی از غذاها در صورت مصرف باعث صدمات بدنی زیادی می شوند.
بسیاری از افراد مبتلا به فوبیا غذا قوانینی در مورد رفتارهای غذایی خود ایجاد می کنند. این قوانین از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما غالباً بر روی وعده های غذایی رستوران متمرکز است. افرادی که درگیر این فوبیا هستند ممکن است از بعضی از رستوران ها خودداری کنند کنید یا پس از ۲۴ ساعت مواد غذایی مانده را دور بریزید.
علاوه بر این فوبیا و ترس از غذا مانند هر فوبیا دیگری علائم جسمانی و روانی دارد، که علائم جسمانی آن عبارت است از:
- تعریق
- لرزیدن
- معده درد
- درد در قفسه سینه
- حالت تهوع
- خشک شدن
- سرگیجه
- احساس خفگی
- ساکت شدن
- تنگی نفس
- سردرد
علائم دیگر ترس از غذا شامل موارد زیر می باشد:
- کاهش وزن
- اکراه یا اجتناب از غذا خوردن مقابل دیگران
- اضطراب و ترس شدید از فکر به بلعیدن
- اضطراب پس از شروع غذا
- نگرانی هنگام فکر کردن به غذا خوردن
انواع غذا هراسی
غذا هراسی انواع مختلفی دارد که در ادامه به انواع و ویژگی های هریک از آن ها اشاره می کنیم:
ترس از غذاهای جدید
این ترس خصوصاً در کودکان شایع می باشد، هراس از امتحان کردن غذاهایی جدید گاهی اوقات به ترس مادام العمر از امتحان غذاهای جدید تبدیل می شود .بسیاری از مبتلایان به این نوع غذا هراسی فقط در خوردن برخی از غذاها مانند سوشی یا گوشت مانند جگر یا غذاهایی با بافت خاص مشکل دارند.
ترس از استفراغ
ترس از استفراغ (Emetophobia ) می تواند باعث ایجاد الگوی غذایی بسیار محدود شود. در این شرایط فرد ممکن است نگران این باشد که غذای خاصی نپخته یا خراب شده باشد و به همین دلیل فرد از خوردن چیزهایی که به نظر ناراحت کننده هستند مانند غذاهای ادویه دار یا سبزیجات خام خودداری کند. بعضی از افراد وقتی بیرون از منزل هستند یا به راحتی به سرویس بهداشتی دسترسی ندارند، از خوردن غذا خودداری می کنند.
ترس از بلع
ترس از بلع (Phagophobia) نوعی فوبیا نسبتاً نادر است که گاهی اوقات آن را با ترس از خفگی اشتباه می گیرند. تفاوت عمده بین این دو ترس این است که مبتلایان به ترس از بلع از عمل بلع می ترسند، در حالی که مبتلایان به اختلال ترس از خفگی می ترسند که بلع منجر به خفگی شود. ترس از بلع می تواند علائم مختلفی داشته باشد که بارزترین آن بی میلی یا اجتناب از بلعیدن مواد غذایی، مایعات یا قرص است.
عوارض ترس از غذا
درمان نکردن ترس از غذا اغلب باعث بدتر شدن حال فرد و رفتارهای وسواسی می شود .با گذشت زمان، فرد ممکن است رژیم غذایی خود را به شدت محدود کرده و سلامتی خود را به خطر بیندازد. بنابراین ممکن است به جای خوردن غذا گرسنه بماند، که منجر به ضعف، سرگیجه و تحریک پذیری عصبی او می شود.
علل غذا هراسی
علت ترس از غذا مشخص نیست و ممکن است شامل مجموعه ای از عوامل مانند تجربیات قبلی یا سایر شرایط زمینه ای می باشد، گاهی با مشاهده دیگران فوبیا را نیز آموخت. دیدن اینکه شخص دیگری هنگام بلع درد دارد نیز می تواند باعث ترس شما از غذا شود.
تجربه قبلی با مسمومیت غذایی ممکن است منجر به ترس شدید از آلودگی احتمالی شود. آلرژی های غذایی خاص نیز می تواند باعث ترس از آلرژن های مخفی در غذا شود.
درمان ترس از غذا
همانند انواع دیگر فوبیا راه ها و روش های مختلفی برای درمان این فوبیا وجود دارد، در ابتدا باید میزان ترس و اضطراب فرد بیماری سنجیده شود و سپس مشاور با استفاده از یکی از راه های درمانی زیر به درمان فوبیای فرد بپردازد.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری یکی از شناخته ترین انواع درمان برای فوبیا می باشد و به فرد کمک می کند تا به مرور با ترس خود رو برو شود، علاوه بر این درمان شناختی رفتاری به فرد کمک می کند تا راه های مقابله با اضطراب و ترس خود را بیاموزد. این درمان مرحله به مرحله به فرد کمک می کند که به ترس خود نزدیک شود و بهتر آن را درک کند.
حضور مشاور و روانشناس در طول درمان الزامی می باشد و باید به درمان و روند بهبودی فرد نظارت کافی داشته باشد.
دارو درمانی
مصرف دارو معمولا در درمان فوبیا شایع نمی باشد مگر اینکه ترس و اضطراب فرد به حدی زیاد باشد که مانع از درمان فرد شود، در این شرایط روانپزشک برای بهبود و کاهش اضطراب فرد دارو تجویز می کند.
بسیاری از افراد در برابر دارو درمانی مقاومت می کنند اما دارو درمانی زیر نظر روانپزشک ضرری ندارد، اگر احساس می کنید که دارویی که مصرف می کنید مناسب شما نمی باشد حتما با پزشک خود صحبت کنید به خاطر داشته باشید که دارو درمانی را نباید قطع کنید یا دوز آن را تغییر دهید، تنها پزشک شما می تواند این کار را انجام دهد.
حتما پیش از شروع دارو درمانی در مورد عوارض جانبی دارو اطلاعات کافی کسب کنید ممکن است شغل شما رانندگی باشد ولی دارو عوارضی شامل خواب آلودگی داشته باشد، در این صورت شما به مشکل برمی خورید، بنابراین حتما پیش از مصرف دارو در مورد عوارض جانبی آن اطلاعات کافی را کسب کنید.