کلاستر و فوبیا چیست؟

تنگناهراسی یا ترس از فضای بسته و راه های درمان آن

کلاستر یا فوبیا ( تنگناهراسی)، اختلال اضطراب هنگام قرار گرفتن در محیط بسته است که موجب ترس غیرمنطقی و وحشت زدگی فرد می شود.

از جمله محیط هایی که فرد در آن دچار فوبیا می شود می توان به آسانسور، اتاق بدون پنجره، هواپیما یا حتی پوشیدن لباس با یقه بسته اشاره کرد.

تنگناترسی

افراد به هنگام قرار گرفتن در محیط بسته تحت تاثیر فوبیا قرار می گیرند. فوبیا موجب وحشت زدگی آن ها می شود. گاه مسائل ژنتیکی نیز موجب فوبیا در فرد می شود.

کلاسترو فوبیا به انگلیسی  claustrophobia برگرفته از دو کلمه از زبان لاتین و یونانی است. کلمه اول از زبان لاتین claustrophobia به معنی محیطی بسته و کلمه دوم phobia به معنی ترس است.

به طور مثال، این افراد معمولا از مترو استفاده نمی کنند و ترجیح می دهند به جای آسانسور از پله بالا بروند.

نشانه ها و علائم کلاستر و فوبیا

افراد مبتلا به فوبیا با قرار گرفتن یا حتی با فکر کردن به این که در محیط بسته ای هستند احساس ناخوشایندی پیدا می کنند مانند ترس از اینکه نتوانند نفس بکشند ( خفگی)

اگر فوبیا فرد پیشرفت کند دچار نشانه های زیر خواهد شد:

• عرق و لرز کردن
• افزایش ضربان قلب و فشار خون بالا
• سرگیجه، خشکی دهان، تب شدید، حالت تهوع
• احساس درد در قفسه سینه، ترس از بیمار شدن
• افراد مبتلا به فوبیا عمدتا ترس از خفه شدن و تمام شدن اکسیژن دارند.

فوبیا در چه مکان هایی رخ می دهد؟

آسانسور، تونل، زیرزمین، هواپیما، توالت عمومی، قطار، اتاق بدون پنجره

وقتی فرد چنین جاهای قرار می گیرد، دچار علائم زیر می شود:

چک کردن اتاق، مضطرب شدن موقعی که درها بسته می شود.

استفاده از پله به جای آسانسور حتی در مواقع سخت و زیادی پله ها

درمان کلاستر و فوبیا

روانشناسان چند روش درمانی برای فوبیا پیشنهاد می کند:

درمان های روانشناختی

در این درمان روانشناس به مراجعه کننده اش کمک می کند تا در این فضاهای کوچک قرار بگیرد و با موقعیت کنار بیاید.

دارو درمانی

داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب نشانه های اختلال را مدیریت می کند ولی مشکلات زیر بنایی را حل نمی کند.

آرام سازی و ورزش های تجسمی

نفس عمیق، مدیتیشن، آرام سازی عضلانی نیز می تواند باعث درمان فوبیا و کاهش علائم آن شود.

علائم کلاسترو فوبیا

• کسب اطلاع از درب ورود و خروج
• اگر همه درها بسته باشد مضطرب می شود.
• در مهمانی ها نزدیک درب خروجی می ماند.
• استفاده از پله به جای آسانسور

 

آیا تنگناترسی در خانه قابل درمان است؟

هرچند جستجو در اینترنت باعث افزایش اطلاعات عمومی شما می شود ولی نمی تواند جایگزین مناسبی برای مشاوره حضوری باشد. ( برای مشاوره می توانید از مرکز مشاوره ستاره ایرانیان کمک بگیرید)

شاخص هایی که روانشناس با استفاده از آن فوبیا فرد را تشخیص می دهد:

• قرار گرفتن فرد در موقعیت بخصوص و تجربه ترس دائمی
• مضطرب شدن فرد در معرض محرک های بخصوص
• ترسیدن فرد بالغ بیش از حد معمول
• تلاش فرد برای دوری از موقعیت
• ادامه دار شدن خصوصیات ذکر شده تا ۶ ماه یا بیشتر
• این نشانه ها را نمی توان به دیگر اختلالات ربط داد مثل اضطراب بعد حادثه

 

توصیه هایی برای مقابله با کلاستر و فوبیا

• حفظ آرامش، حتی اگر در زمان رانندگی باشد برای مدتی کنار بزنید.
• یاداوری این مسئله که این فکر ترسناک موقتی است.
• فکر کردن به چیزی که نه ترسناک و نه تهدید کننده است
• نفس عمیق و آهسته
• یادآوری این که این حس ترس غیر واقعی است.
• تصویر سازی خاطره ها و منظره های روحیه بخش و مثبت می تواند در کنترل اضطراب کمک کند.

علل ابتلا به کلاستر و فوبیا

معمولا فوبیا ریشه در دوران کودکی و گذشته فرد دارد مثل گرفتار شدن یا زندانی شدن در محیط بسته، جدا شدن از والدین به هنگام رفتن به خیابان، از این مسئله با عنوان «شرطی بازی کلاسیک» یاد می شود. در این شرایط امکان انتقال شرطی سازی کلاسیک از والدین یا دوستان به فرد هم وجود دارد.

عوامل احتمالی ژنیتیکی و فیزیکی تاثیرگذار بر کلاسترو فوبیا

نظریه کوچک تر بودن آمیگدان ( بادامه) مغز: بر اساس این نظریه مغز فرد مبتلا به فوبیا در مقایسه با دیگران کوچک تر است. آمیگدان همان قسمتی است که ترس و احساس مشابه آن پردازش می شود.

نظریه عوامل ژنتیکی: فرد مبتلا واکنش هایی را نشان می دهد که در دنیای امروز دیگر نیازی به آن نیست که این امر ریشه در گذشته های دور دارد.

چند درصد از مردم جهان به تنگناترسی مبتلا هستند؟

۵ تا ۷ درصد مردم جهان دچار تنگناهراسی اند اما درصد کمی از آن ها به روانشناس مراجعه می کنند. یکی از  افراد معروف مبتلا به فوبیا هیتلر بوده که حزب نازی آسانسوری برای هیتلر طراحی کردند که با انعکاس نور بزرگتر دیده می شد.

پایه ژنتیکی این بیماری نیز تایید شده است. مثلا اگر کودکی به عنوان تنبیه در حمام یا انباری قرار گیرد با پدیده شرطی سازی مواجه است. افراد مبتلا به فوبیا معمولا به مکان های بزرگ می روند و از موقعیت های منجر به ترس دوری می کنند.

فوبیا یک نوع ترس شدید و غیر منطقی است که بر فعالیت های فردی و اجتماعی فرد مبتلا اثر می گذارد و برایش مشکل ساز می شود.

فوبیا رایج در مقابل غیر معمول

ما با بیشتر انواع فوبیا مثل آرا کتوفوبیا( ترس از عنکبوت)، افیدیوفوبیا ( ترس از مار)، اکروفوبیا ( ترس از ارتفاع)، آثروفوبیا ( ترس از پرواز)، کلاستر فوبیا ( ترس از فضاهای محدود) آشنایی داریم. اما انواعی از فوبیا وجود دارد که غیرعادی هستند و تاثیر جدی بر زندگی فرد می گذارند که با غلبه ترس ها و اضطراب می توانیم تعادل را در زندگی فردی و اجتماعی بیمار ایجاد کنیم.

ترس های مبتنی بر بقا

فوبیاهای رایجی مثل آراکنوفوبیا و افیدیوفوبیا در طول زندگی یک فرد ایجاد می شوند و یک واکنش غریزی در انسان است که به فرد شناسایی خطر و دوری از آن را متذکر می کند.

مثلا Aqaaphobia یک فوبیای عجیب است، بدن ما از آب تشکیل شده و برای زنده ماندن به آب نیاز داریم، پس چگونه از آن می ترسیم؟ ترس از آب یک تهدید واقعی و جزء تکامل غریزی فرد شده است. ترس از آب در تالاسوفوبیا نیز به اضطراب اطراف دریاچه و رودخانه مرتبط است. با بررسی علت ریشه ای فوبیا بهتر می توانیم آن را درمان کنیم.

فوبیاهای نادر و غیر معمول

فهرستی از فوبیاهای نادر که عجیب هستند و جنبه مهمی در شناخت روان فرد دارند در زیر ذکر شده است>:

 ( آبلوتوفوبیا) ترس از حمام کردن

این فوبیا می تواند با حادثه آسیب زا در مرتبط با آب باشد. این فوبیا بر موقعیت اجتماعی فرد تاثیر می گذارد چون اغلب منجر به بوی نامطبوع در بدن او می شود.

(اراکی بوتیروفوبیا) ترس از چسبیدن کره بادام زمینی به سقف دهان

این فوبیا می تواند در نتیجه ترس از خفگی یا عدم توانایی در باز کردن دهان باشد. برخی از این مبتلایان مقادیر کمی کره بادام زمینی می خورند ولی برخی اصلا نمی خورند.

(آریتموفوبیا)  ترس از ریاضی)

اغلب ما به کلاس ریاضی علاقه ای نداریم و این ترس از وادار شدن به موقعیتی است که فرد را وادار به انجام مسئله های ریاضی می کند بخصوص زمانی که فرد ریاضی اش ضعیف است.

(ایزوتروفوبیا)  ترس از آینه

نام های دیگر آن اسیکتروفوبیا یا کاتوپتروفوبیا می باشد. افراد مبتلا به این نوع فوبیا نمی توانند خود را در آینه ببینند و در موارد بیشتر حتی در شیشه و آب ایستاده نیز باعث اضطراب آن ها می شود. علت پیدایش این نوع فوبیا ریشه در نوعی خرافه گویی دارد، شکستن آینه، بدشانسی و نفرین شدن و در مواردی ناشی از اعتماد به نفس پایین و تنفر از دیدن خود می باشد.

 ( گلوبوفوبیا)  ترس از بالن

این نوع فوبیا ممکن است سطوح مختلفی از ترس را داشته باشد، مثلا برخی از ترکیدن بادکنک می ترسند و حتی حضور در جاهایی که بادکنک دارد باعث ترس این افراد می شود.

(امفاوفوبیا) ترس ناف

این افراد دائما ناف خود را با چسب یا باند می پوشانند که می تواند ریشه در تریپوفوبیا ( ترس از سوراخ) یا نتیجه عفونت باشد.

 ( اپتوفوبیا) ترس از باز کردن چشمانتان

این فوبیا نتیجه یک عملکرد آسیب زا به ویژه در دوران کودکی است، افراد مبتلا از ترک کردن خانه دوری می کنند و به جاهای تاریک و کم نور می روند.

توموفوبیا ( ترس از نداشتن تلفن همراه)

اغلب ما این اضطراب را با درجات و سطوح مختلف احساس می کنیم که ممکن است به یک ترس دائمی تبدیل شود.

(پلوتوفوبیا)  ترس از ثروت

این فوبیا به اضطراب پیرامون ثروت یا ثروتمند بودن مربوط است. این فوبیا باعث می شود که فرد نگران از دست دادن ثروت و درامد خود باشد و این باعث می شود که نتواند از ثروت خود لذت ببرد.

( یوگوفوبیا)، ترس از موهای صورت

ریش ها تا حدی چهره فرد را پنهان می کنند ولی برای برخی از افراد نوعی اضطراب ایجاد می کند، فرد مبتلا ممکن است حتی نتواند به چهره فردی ریش دار نگاه کند.

( توروفوبیا) ترس از پنیر

این نوع فوبیا نیز ریشه در دوران کودکی فرد دارد. اجبار به پنیر خوردن زمانی که به لاکتوز آلرژی دارد. در موارد شدید فرد حتی نمی تواند پنیر را ببیند.

(زانتوفوبیا) ترس از رنگ زرد

مقابله با این نوع فوبیا دشوار است چون اکثر چیزهایی که در طبیعت وجود دارد یا توسط انسان ساخته شده زرد است. فرد مبتلا ممکن است از چیزهایی مثل: گل، اتوبوس و چرخ بترسد. این فوبیا ممکن است ریشه در دوران کودکی فرد داشته باشد.

 در مورد فوبیا و اضطراب خود کمک بگیرید.

اگر چه برخی از این فوبیا ممکن است بی ضرر به نظر برسند اما حتی مبهم ترین آن ها نیز می توانند تاثیرات نامطلوب و جدی بر زندگی افراد داشته باشند، مرکز مشاوره ستاره ایرانیان به شما در این امر کمک می کند.